وندافزایی در زبان فارسی از منظر شناختی

چکیده هدف از انجام این پژوهش بررسی فرایند واژه سازی وندافزایی در زبان فارسی از دیدگاه شناختی می باشد. از این رو 30 پیشوند و 40 پسوند از نظر معنایی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تحلیل، نخست مفاهیم مطرح شده در چارچوب شناختی تعریف شده و سپس با توجه به مفاهیم مقوله بندی، پیکربندی و مفهوم سازی این وندها مورد بررسی قرار گرفته اند. روش کار به این صورت است که نخست وندها با توجه به مقوله های دستوری طبقه بندی شده و سپس مفاهیم نخست و حاشیه ای (دوم) آن ها مورد بررسی قرار گرفت. سپس با توجه به حوزه های مشخص شده برای وندهای زبان فارسی، این وندها در حوزه های مربوط به خود جای گرفتند و در بخش مفهوم سازی مفاهیم برداشت شده از وندهای به صورت تقابل های دوتایی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس این تحلیل ها مهم ترین نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهند که: 1- می توان با استفاده از اصل مقوله بندی در نظریه ی شناختی وندها را بر اساس نوع مقوله ای که می سازند مورد بررسی قرار داد و آن ها را طبق مفاهیم نخست و حاشیه ای طبقه بندی کرد؛ 2- می توان برای وندهای زبان فارسی حوزه هایی پایه در نظر گرفت و سپس آن ها را در این حوزه ها به تفکیک معنایی جای داد؛ و 3- با توجه به نوع برداشتی که از مفهوم وندها داریم می توان تقابل دوتایی برای مفاهیم برداشت شده از هر وند تعریف کرد و آن ها را با توجه به مفهومی که به ذهن می رساند در این تقابل های دوتایی جای داد.